Naar aanleiding van de start van een Diever bouwproject in Zuid-Afrika is er begin dit jaar ook aangevangen met de vervaardiging van een nieuw technisch rapport. De wijzigingen die de afgelopen jaren zijn doorgevoerd staan hierin beschreven, alsmede een aantal suggesties voor verdere verbeteringen. Ook staat het TR2018 vol met handwijzingen m.b.t. het construeren en opzetten van een Diever, ter ondersteuning van de technische tekeningen.

Het rapport is hier verkrijgbaar.

Het Technical Report 2018 is geschreven door Chris Vos voor studentenvereniging Werkgroep OntwikkelingsTechnieken (WOT). Het vervangt het Technical Report 1990 door Frans Brughuis, wat een verouderde versie van de Diever 450 beschrijft.

In 2016 is er een hoop werk verzet aan het Diever prototype op het WOT testterrein; zo is de gehele transmissie inclusief lagering verbeterd, alsmede het kruilager, en zijn er verscheidene voorzieningen in de pompstang aangebracht. Dit alles staat beschreven in het TR2018. Daarnaast worden er veel mogelijke verbeteringen aangeduid: een beter vormgegeven rotor, een contragewicht ter verbetering van het opstartgedrag, makkelijker produceerbare funderingen. Er wordt zelfs een geheel nieuw Diever ontwerp gepresenteerd: een galvaniseerbare versie zonder lasverbindingen.

Wie geïnteresseerd is en zelf een Diever wil gaan bouwen, kan contact opnemen met de WOT en een tekeningenpakket verkrijgen. De WOT blijft graag betrokken bij het bouwproces en levert advies waar nodig.

De Diever 450 is een water pompende windmolen bedoeld voor watervoorziening uit diepe putten in ontwikkelingslanden. De molen is voor het grootste deel zonder geavanceerd gereedschap te bouwen en is gemakkelijk te onderhouden. Ook is ze relatief makkelijk op te zetten en te verplaatsen. De molen heeft een ashoogte van 10,5 meter. Er zijn in verscheidene landen al Dievers geconstrueerd.

Al enige tijd was het houten bovenstel van de handpomp in slechte staat. Er kon niet meer mee gepompt worden. Nadat alle onderdelen een tijd lang hebben liggen verstoffen in de werkplaats is deze zomer begonnen aan de renovatie. Het meeste hout was rot en diende vervangen te worden. Er werd besloten de pomp een iets minder kleurrijke uitstraling te geven wat betekende dat alle herbruikbare onderdelen kaal geschuurd moesten worden zodat het gebeitst kon worden. Aan de hand van de oude onderdelen en de bouwhandleiding zijn nieuwe onderdelen vervaardigd. De stalen kraan en de basisplaat konden ook wel een nieuw likje verf gebruiken. Daarvoor werd een kleur gekozen die nog het beste te omschrijven is als British Racing Green, oftewel donker groen.

Voor dit alles weer geïnstalleerd kon worden moest eerst nog de pomp zelf worden nagekeken en gemonteerd worden. De pompstang bleek niet meer compleet te zijn waarvoor nieuw stuk staf van draad werd voorzien zodat het geheel weer de juiste lengte kreeg. Installatie was de volgende stap en hiermee leek de klus geklaard.

Echter werd vrij snel duidelijk dat de pomp niet goed pompte. Het gepompte water leek weer terug te stromen de put in, zodat gepompt kon worden tot men een ons woog zonder de ontstane dorst te kunnen lessen. De pomp werd weer verwijderd en nader bestudeerd. De zuiger en voetklep waren opgesloten in een verlijmde PVC behuizing waardoor deze doorgezaagd moest worden om te kunnen inspecteren. Er bleek nogal wat zand in te zitten, maar de rubbers waren in goede staat en de voetklep en zuiger sloten goed af. Door het vuil was de zuigerklep klem komen te zitten. Dit verklaarde het niet werken van de pomp.

De klep was los gemaakt en na het zand en vuil te verwijderen is ook het gaas onder de inlaat van de pomp vervangen met een fijner gaas om te voorkomen dat de pomp weer vol zal slippen en onderdelen vast raken. De pompbehuizing werd weer dicht gemaakt met een PVC busje met daarin een koppelstuk voor de opvoerbuis geperst. De pomp is nu gemakkelijk aan de opvoerbuis te (de)monteren. Vervolgens kon de pomp weer geïnstalleerd worden.

En hij deed het! Het water was wat vies op het begin, maar dit veranderde snel. Een nadeel is wel dat de put snel leeg raakt. Of dit komt doordat de pomp te hoog hangt, of omdat de pomp simpelweg subliem is gerenoveerd en té goed werkt, is nog een punt van discussie.

Afgelopen weken is de WOT bezig geweest met groot onderhoud aan de Virya.
(Voor ons doen…) een snelle actie: met het werkweekend van 21+22 april is de molen neergehaald en op 10 juni kon deze alweer overeind gezet worden.

De molen wilde al een tijdje niet meer zo lekker op gang komen en het vermoeden bestond dat de lagers van de generator versleten waren.
Dit bleek ook het geval en ook de kruilagers waren er niet meer zo best aan toe.
Voor beide onderdelen zijn nieuwe lagers besteld en gemonteerd. Het bleek wel dat de behuizing van de kruilagers toch niet helemaal zo vervaardigd was als in het originele ontwerp en er moesten busjes gedraaid worden om alles goed te laten passen.

Voordat de werkzaamheden konden beginnen moest er eerst een giek gemaakt worden, waarmee de molen veilig naar beneden gehaald kon worden. Deze giek bestaat gewoon uit twee stalen buizen die op hun plek gehouden worden door een soort sokkels; aan de bovenkant kan er dan een staalkabel overheen lopen waaraan de constructie opgetrokken danwel neergelaten wordt. Met een tirfor kan er spanning op de kabel gezet worden. Omdat de buizen niet aan de sokkels vastzitten, is het wel zaak om de boel stabiel rechtop te houden en dus zijn er ook twee tuidraden nodig.

Omdat de molen toch gedemonteerd werd hebben we deze kans aangegrepen om een aantal kleine verbeteringen aan te brengen. Zo zijn onder andere de scharnierpunten waar de molen op rust wat mooier afgewerkt; de toren staat hierdoor steviger op zijn voeten en het monteren/demonteren is wat vereenvoudigd. Daarnaast is het kruilager aangepast zodat deze mooier in de toren past en niet meer op moertjes hoeft te rusten.
Natuurlijk heeft de Virya ook een nieuw likje verf gekregen zodat deze buiten het terrein gezien weer mooi in ‘t oog springt.

De werkzaamheden zijn hiermee nog niet helemaal klaar: er moet nog een goede oplossing komen voor de stroom die de molen opwekt. Deze staat nu direct geschakeld aan een serie transistors die de elektriciteit simpelweg verstoken (dump load). Probleem is dat de weerstand hiervan werkt als een rem op de generator en daardoor start de Virya erg moeilijk op.
In vroeger tijden werd de opgewekte stroom gebruikt om een tweetal vrachtwagenaccu’s (24V) op te laden, hier werd o.a. koffie mee gezet. De accu’s zijn verwijderd omdat deze na twintig jaar toch echt wel op waren. Nu is het dus zaak om een nieuw accu-laadsysteem te installeren en een goed doel voor de energie te verzinnen: alle ideeën zijn welkom!

De Virya-3.3
De Virya-3.3 is een elektriciteitsopwekkende windmolen naar ontwerp van Adriaan Kragten (Kragten Design). Zoals de naam al zegt heeft de molen een rotordiameter van 3.3 meter, heel klein in vergelijking met windturbines die nu op de Noordzee verrijzen. De Virya is dan ook ontworpen met het oog op elektriciteitsvoorziening in ontwikkelingslanden en kan ter plekke eenvoudig gebouwd en onderhouden worden. Op het terrein van de WOT staat een demonstratiemodel, gebouwd door de toenmalige Windgroep in de periode tussen 1993 en 1997. Meer informatie: hier en hier.